Orkiestra Dęta

Historia

W tradycji muzycznej na Śląsku ważną rolę pełniły i pełnią orkiestry dęte. Ich udział w uroczystościach kościelnych jest nieodzownym elementem liturgicznym.

Tradycja muzykowania orkiestralnego sięga już 1919 roku. Posiadamy informacje o parafialnej orkiestrze dętej, składającej się z 16 muzyków. Istnieje jedno zachowane zdjęcie z uroczystego założenia Stowarzyszenia Młodzieży Jüngling – Vereins, w 1919 roku w gospodzie w Byczynicach, na którym był również ksiądz Ferdynand Puzik.

Założycielem i „ojcem” parafialnej orkiestry dętej był ks. Ferdynand Puzik, wówczas administrator parafii pod wezwaniem św. Mikołaja w Zakrzowie. Kochał on muzykę, i sam był dobrym organistą. Zakupił instrumenty oraz organizował próby.

Według ustnych przekazów pierwszymi członkami przedwojennej orkiestry byli:

Burek Leon – klarnet
Roik Franciszek – klarnet
Morawin Herman – trąbka
Roik Alojzy – trąbka
Sebesta Józef – trąbka
Sebesta Konstanty – trąbka
Serżysko Alojzy – trąbka
Wieczorek Stanisław – trąbka
Jonderko Karol – sakshorn altowy
Piegsa Alfons – sakshorn altowy
Rzerzacz Józef – tenor
Grela Franciszek – puzon
Piegsa Nikodem – puzon
Roik Nikodem – puzon
Rzerzacza Wincenty – puzon
Gatzka Józef – tuba basowa.

Niewiele wiemy o życiu muzycznym ówczesnych członków orkiestry, wiemy tylko, że trwali i grali do II wojny światowej, gdyż wielu z nich już nigdy z frontu nie wróciło, lub krótko po nim zakończyło swój żywot.

Upłynęło wiele czasu, nim rozpoczął się drugi „żywot” orkiestry parafialnej. Po raz kolejny inicjatorem stał się sam proboszcz – ks. Ferdynand Puzik, bo jak wiadomo, człowiek który ma duszę muzyczną, zawsze będzie chciał grać, a muzyka nie daje spokoju do samej starości.

W roku 1951 mury naszego kościoła po raz pierwszy po tak długim czasie usłyszały głos trąbki. Był to dzień poświecenia nowych dzwonów (październik 1951 r. niedziela) .Jak doszło do utworzenia jednoosobowej orkiestry?

Ks. Ferdynand Puzik, idąc drogą ze stacji kolejowej Jaborowice przez Banatki (ul. Dworcowa) usłyszał głos trąbki w domu rodziny Kudella. Ku wielkiemu zaskoczeniu rodziny, proboszcz wstąpił i poprosił młodego chłopaka Henryka o zagranie w czasie niedzielnej uroczystości. Jak wspomina solista, trąbkę otrzymał niewiele wcześniej od wujka, a tu spotyka go taki zaszczyt. Nuty dla muzyka napisał ks. Puzik, było to Te Deum laudamus zagrane na początku Mszy św., jeszcze jedna pieśń, a na zakończenie uroczystej sumy: Brzmi cichej godziny. Wkrótce do składu dołączyli kolejni chętni muzycy, co sprawiło ogromną radość księdzu proboszczowi, gdyż istnienie orkiestry było jego wielkim pragnieniem.

Największym problemem było zdobycie instrumentów, na szczęście Józef Kudella, był w tym czasie klerykiem w nyskim seminarium, gdzie utworzył orkiestrę, miał także trochę znajomości w Zabrzu i w ten oto sposób pożyczał lub kupił najpotrzebniejsze instrumenty. Ogromną pomocą wspierał muzyków ks. proboszcz Ferdynand Puzik, który w miarę możliwości wyposażał orkiestrę w brakujące instrumenty oraz pisał nuty.

Orkiestra swoją grą uświetniała wiele uroczystości, m. in. Boże Narodzenie, Wielkanoc, Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej (Boże Ciało), I Komunia św., procesje w dzień św. Urbana, Odpust parafialny, Podziękowania za żniwa, Kiermasz, Procesja na cmentarz w dniu Wszystkich świętych. Okazjonalne uczestnictwo orkiestry dętej w życiu parafii to uświetnienie muzyką następujących okazji: Prymicje, urodziny ks. proboszcza, pożegnanie lub powitanie księży, Jubileusze parafialne, peregrynacje obrazów (obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej), poświęcenie dzwonów, urodziny jubilatów, pogrzeby parafian. W taki oto sposób zakrzowska orkiestra odnalazła swoje miejsce w parafii.

Ważnym elementem pobożności parafialnej był udział w pielgrzymkach na Górę św. Anny. Nie mamy informacji, czy przedwojenna kapela również towarzyszyła pielgrzymom. Natomiast pewni jesteśmy co do udziału powojennej orkiestry w pielgrzymkach do św. Anny. Orkiestra towarzyszyła parafianom w trudach pielgrzymich podczas obchodów ku czci Aniołów Stróżów.

Na początku 70-tych lat, wiele się zmieniło w zakrzowskiej parafii, takie zmiany czekały także orkiestrę. Otóż w 1972 roku kapela przeżyła swą drugą młodość, przyjęła wtedy nazwę Orkiestry Ochotniczej Straży Pożarnej Zakrzów, a dyrygentem został Józef Friedrich (organista oraz kierownik Szkoły Podstawowej w Steblowie), natomiast gospodarzem orkiestry - Henryk Kudella. Pod koniec lat 70-tych nastąpiły trudne chwile dla kapeli, gdyż wielu starszych i doświadczonych muzyków wyjechało do Niemiec. Dyrygentem wówczas był Maksymilian Kanzy, który zwrócił się do Kierownika Szkoły w Steblowie – Józefa Friedricha – z prośbą o wytypowanie kilku uzdolnionych muzycznie uczniów z klas VI i VII do nauki gry na instrumentach dętych. Okazało się, że była to słuszna decyzja, bowiem część z nich zainteresowała się muzyką i ukończyła szkoły muzyczne, a w czasie odbywania służby wojskowej grali w dobrych orkiestrach zawodowych. Po powrocie do cywila, znowu zaczęli grać w zespole parafialnym.

Tradycja muzyczna w Zakrzowie jest tak silna, że ciągle przybywają młodzi członkowie. Często są to dzieci, a nawet już wnuki członków powojennej orkiestry. Wielu z nich skończyło szkoły muzyczne, a także mamy wśród swoich kolegów osoby z wykształceniem muzycznym, co niewątpliwie wpływa na jakość oraz poziom prezentowany przez Parafialną Orkiestrę Dętą.

Opracowała Mirela Hildebrandt

Prymicje ks. Józefa Kudelli, 26.06.1955 rok

Prymicje ks. Rafała Morawin, 24.06.1956 r

Zakrzowską orkiestrę wspomagali muzycy z parafii św. Andrzeja w Zabrzu

Orkiestra w Grzędzinie

Prymicje Ojca Serafina Franciszka Latacz, 16 II 1958 rok

Próba orkiestry kalwaryjskiej w ogrodzie franciszkańskim, 1969 rok

Zakrzowska orkiestra w połączeniu z orkiestrą z parafii św. Andrzeja w Zabrzu, lata 1957-1959

"50 lat z nami", Jubileusz Ks. Ferdynanda Puzik 15.o8.1968 rok

U góry od lewej: W. Duczek, M. Kanzy, J. Morcinek, J. Kunert, W. Wieczorek. W środku R. Nawrath, M. Czerner, A. Frolich, N. Nawrath. W dolnym rzędzie: P. Drechsler, J. Muller, H. Kudella, F. Nawrath

Procesja pogrzebowa Ks. Ferdynanda Puzik, 28.12.1972 rok

Spotkanie z okazji Dnia Dziecka, 1.06.1980 rok

Prymicje ks. Arnolda Drechsler, 22.05.1983 rok

Młodsze pokolenie orkiestry. Od lewej stoją: Geller G., Heide B., Niwka G., Kunert J., Kudella R., Kanzy M., Ploszczyk B. Na dole od lewej stoją: Dudek S., Weis W., Wieczorek A., 1994 rok